تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین
جمعه 10 فروردین

باهمکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

قلم، میراث ماندگار ، گفت‌وگوی «وطن روز» با «سعید رضا زمزیا» درباره مکتب خوشنویسی کرمانشاه

 

گروه فرهنگی- محمدعرفان رفیعی

در حالی هنر خوشنویسی با نام شهرهایی از ایران همانند اصفهان، شیراز و تهران بیشتر شنیده می شود که کرمانشاه، سرزمین میرزا محمد رضا کلهر مهد سبک های ماندگار خوشنویسی و جایگاه اساتید ماندگاری مثل آیت الله سید مرتضی نجومی است. کرمانشاه بدون شک یکی از چشمه های جوشان هنر ملکوتی خوشنویسی به شمار می آید که اساتید عارفش برای نشکستن هنر نستعلیق و نسخ، قدشان خمید و سوی چشمانشان کم شد تا میراث گران بهایی را به دست ما بسپارند که یادگار دوران بود و بر ما وظیفه است که این میراث فاخر را همانگونه که پیشینیان با خون دل نزد ما به امانت سپردند به دست آینده گان بسپاریم تا حافظ فرهنگ و هنر این سرزمین در تمام دوران باشند.
سعید رضا زمزیا متولد ۱۶ دی ماه ۱۳۵۵ در کرمانشاه است. زمزیا فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۷۴ در کرمانشاه و زیر نظر اساتیدی همچون ابراهیم سلیمانی، عبدالله جواری و جواد ایزدی آغاز کرد. وی در سال ۱۳۹۰ پس از سال ها ممارست موفق به تلمذ در خدمت استاد غلامحسین امیرخانی شد و از آن سال تاکنون با آنکه دارای مدرک فوق ممتاز است، یک لحظه از محضر استاد غافل نشده و همواره با وجود تمام سختی ها محضر استاد را درک می کند. زمزیا اکنون مدرس خوشنویسی در شهر کرمانشاه است. وی در سال ۱۳۷۷ موفق به دریافت مدرک ممتاز و در سال ۱۳۸۹ موفق به اخذ مدرک فوق ممتاز در خوشنویسی شد و سال هاست که علاوه بر عضویت در انجمن خوشنویسان ایران، به برگزاری نمایشگاه های خوشنویسی در اقصی نقاط ایران همت گماشته است. وی هم اکنون عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران است.
سعید رضا زمزیا در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری، تحلیلی «وطن روز» در خصوص پیشینه هنر خوشنویسی در شهر کرمانشاه صحبت و به جایگاه این شهر در سطح کشور به عنوان شهری پیشتاز در عرصه خوشنویسی اشاره کرد و گفت: در گذشته و حال خوشنویسان بسیاری در شهر کرمانشاه ظهور کرده اند، از میرزا محمد رضا کلهر تا آیت الله سید مرتضی نجومی که این موضوع باعث شده تا موقعیت خوشنویسی کرمانشاه در سطح کشور ارتقاء یابد. میرزا محمد رضا کلهر از بزرگان خوشنویسی کرمانشاه و حتی ایران بود، به طوری که می توان گفت امروزه مکتب نوین خوشنویسی در ایران وام دار هنر او است. میرزای کلهر از پایه گذاران خوشنویسی نوین ایران معاصر است که دارای شیوه و مکتب منحصر به فرد خود بوده و همین مهم سبب شد تا بسیاری از خوشنویسان پس از او تا کنون مقلد راه و پیرو مکتب وی باشند.

شاید جالب باشد بدانید که اولین بانوی خوشنویس ایران، بانو فخرالنساء دینوری است که از اساتید استاد یاقوت بزرگ به شمار می آمد. بانو فخرالنساء در دینور کرمانشاه زندگی می کرد و در این سرزمین توانست نبوغ هنری خود را شکوفا کند. پس از بانو فخرالنساء، بزرگان بسیاری در کرمانشاه ظهور کردند که هریک به نوعی پیرو مکتب این بانو بودند، بزرگانی همانند استادان: حسن خطاط، نوید، عطوفی، آمیرزا ابوالقاسم مکتب دار، آمیرزا ابراهیم مکتب دار، سید جواد نجومی و … که هریک در شیوه های مختلف خوشنویسی به خصوص شیوه «نسخ» جز نوادر روزگار به شمار می آیند.
زمزیا در ادامه افزود: خوشنویسی امروز ما در کرمانشاه به برکت ظهور اساتیدی که اشاره کردم، به خصوص میرزا محمدرضا کلهر تعهد ما را نسبت به خوشنویسی بیشتر می کند. به عقیده من این تعهد باعث می شود که ما به فکر باشیم تا در آینده ای نزدیک کنگره خوشنویسان کرمانشاه را برگزار کنیم و اساتید بزرگتر ما همانند استاد امیرخانی با حضور خود در این کنگره از عظمت وجودی این پایه گزاران مکتب نوین خوشنویسی صحبت کنند و آثارشان را مورد نقد و بررسی قرار دهند.


این خوشنویس در ادامه و در پاسخ به پرسش خبرنگار«وطن روز» در خصوص سیر فراز و فرود هنر خوشنویسی در ایران گفت: در تاریخ ایران، هنر خوشنویسی در دوره هایی مانند تیموری، صفوی، زندیه و قاجاریه سیر صعودی داشته و در این دوره شاهد ظهور اساتید به نامی همچون میرعماد، درویش عبدالمجید، علیرضا عباسی، غلامرضا اصفهانی و …. بودیم که در پرتو وجود این بزرگان شیوه های منحصر به فرد خوشنویسی خلق شدند و دلیل عمده این سیر صعودی  توجه و حمایت دولتمردان عصرشان بود و می توان دلایل بسیاری برای این توجهات مثال زد.
اما در مقابل در دوره پهلوی متاسفانه ما شاهد سیر نزولی این هنر ارزنده هستیم و دلیل عمده آن هم عدم حمایت دولتمردان از هنر خوشنویسی بوده است و باید گفت به شدت خوشنویسی در این دوران از رونق افتاد و به ندرت شاهد ظهور مفاخر تاثیر گذار و مهم در این دوره هستیم که دارای مکتب منحصر به فرد در خوشنویسی باشند. شاید بتوان از این دوران، عماد الکتاب که از شاگردان کلهر بود و همچنین از استادان سید حسن و حسین میرخانی نام برد که جزو مفاخر برجسته دوران معاصر به شمار می آیند. استادان حسن و حسین میرخانی به همراه استاد بوذری بزرگترین خدمتشان نسبت به جامعه خوشنویسی در این دوران به عقیده من، تاسیس انجمن خوشنویسان ایران در سال ۱۳۲۹ بود که اکنون ریاست این انجمن بر عهده استاد غلامحسین امیرخانی است.
زمزیا در خصوص ارائه هنر خوشنویسی در سطح جهانی گفت: خاستگاه هنر «خوشنویسی» بدون شک ایران است. اما در خصوص ارائه این هنر در سطح جهانی باید بگویم که این هنر نیز همانند دیگر رشته ها نیاز به حمایت دولت دارد، تا بتوانیم آن را ثبت جهانی کنیم، که خدای ناکرده مثل دیگر امکانات فرهنگی مان که به نام کشور های دیگر ثبت شد، افسوس نخوریم. سال هاست که این دغدغه فرهنگی-ملی را پیگیری می کنم و امیدوارم که بتوانیم به نتیجه ای مطلوب دست یابیم.
سعیدرضا زمزیا در خصوص حمایت های دولتی نسبت به خوشنویسی گفت: اگر جانب عدالت را رعایت کنیم باید بگویم حمایت هایی صورت گرفته اما به اندازه و نیاز خوشنویسی کشور نبوده چرا که ظرفیت خوشنویسی فراتر از کمک های صورت گرفته است. حمایت اصلی از این هنر، بازگشت خوشنویسی به سیستم آموزشی کشور است تا بتوانیم در قالب یک درس، تدریس آن را به فرزندان این آب و خاک از مدارس آغاز کنیم.
زمزیا در ادامه و در پاسخ به پرسش خبرنگار «وطن روز» در خصوص مقایسه مراحل کسب مدارج خوشنویسی در قدیم نسبت به وضعیت فعلی و شائبه مدارک گرایی گفت: با توجه به اینکه پرسش شما حواشی بسیاری در پی دارد، اما به طور کلی می توانم بگویم، اینکه بگویم در گذشته هنر آموز مدارج آزمونی را پشت سر نمی گذاشته، اتفاق درست یا نادرستی بوده و کمی نیاز به مباحث تخصصی دارد که خارج از حوصله گفتگوی حاضر است و نیازمند میزگرد های تخصصی است. اما مبحث مدرک در روزگار معاصر را می توان گفت این موضوع جزء سیاست های اولیه انجمن خوشنویسان از ابتدای تاسیس بوده و هدف آن نیز «آموزش» بوده است. آموزش تعریف های مشخصی به همراه دارد، به طوری که در مدارس و مراکز آموزشی نیز چنین است و برای رفتن به پایه های بالاتر پس از فراگیری، آزمونی گرفته میشود تا میزان فراگیری شما نسبت به دروس تدریسی سنجیده شود و با قبولی در این آزمون ها شما می توانید به مدارج بالاتر دست پیدا کنید، که این موضوع در سیاست های خوشنویسی انجمن خوشنویسان ایران نیز لحاظ شده است. دفاعی در خصوص خوب یا بد بودن این موضوع ندارم، اما می گویم وجود مراحل آزمونی می تواند قدم مثبتی برای پیشرفت هنرآموز در خوشنویسی باشد تا به اصل هدف که خوشنویسی و خوشنویس ماندن است دست یابد.