قلم نی دزفولی

  حقیقت این است که در مورد تاریخچه ی قلم نی دزفول تا کنون هیچگونه تحقیقی بعمل نیامده است.از اینرو:اینکه آیا این در جای دیگری کشت می شده و یا از جای دیگری به این منطقه آورده شده,اطلاع دقیق و موثقی در دست نیست و هر کسی به دلایلی موهوم, ادعایی کرده و کشت اولیه ی آن را به خاندان خود نسبت داده است! اما آنچه که بدیهی می نماید این است که قلم نی دزفول یکی دیگر از گونه های مختلف ((نی)) می باشد که جزو گیاهان بومی شهرستان دزفول به حساب می آید.که رنگ و جنس و کیفیت آن باعث گردیده که نسبت به سایر انواع نی,بیشتر مورد توجه هنرمندان خوشنویس قرار گیرد.
و آن هم شاید به خاطر نوع آب و هوای خاص منطقه ی دزفول می باشد که پرورش چنین محصولی در آن باعث شهرتش گردیده است.
این نوع خاص به علت خاصیتی که دارد:از آن جمله رنگ و رخسار ظاهری و نیز استحکامی که دارد با چرخش و رقص موزون و جادویی خود بر روی کاغذ,اعجاز ها آفریده است.
و آنچنان که همه قلم به دستان اطلاع دارند:اساتید بزرگ و برجسته و دیگر هنر مندان با این قلم بهترین و زیبا ترین و با ارزش ترین آثار نفیس خوشنویسی را پدید آورده اند و تاریخ هنر خوشنویسی را متحول ساخته اند.

قلم نی مرغوب را نمی توان به رنگ آن مربوط دانست.زیرا تجربه ی کاری این حقیر که سالیان درازی است در فن شریف خوشنویسی دستی دارد ثابت کرده که برخی از آن که به رنگ نسبتا سفید یا ابلق می باشند,بسیار سفت و سخت ستبر و استخوانی می باشد که مورد توجه بسیاری از اساتید محترم نیز واقع است.
با این وجود طبق ذهنیت برخی از دست اندر کاران ونیز همکاران محترم اوج پختگی آن را به رنگ سرخ و سیاه آن مربوط می دانند.که هم اکنون این نوع (سرخ و سیاه)بیشترین متقاضیان را دارد و مورد استفاده ی همگان قرار گرفته است.به همین منظور چون مورد استفاده عموم هنرمندان بوده و هست بعنوان یک محصول زراعی از دیر باز مورد توجه برخی از کشاورزان بوده که تا امروز همچنان توسط افرادی ازجمله:صاحب این قلم (حبیبی مهر)در کشت و کار آن مبادرت می ورزند.

کشت قلم نی:قلم نی گیاهی است کاملا خود رو و خزنده که همیشه بذر خود را همراه دارد.البته:خودرو,نه به آن معنا که بطور وحشی به ثمر بنشیند؛
از آنجا که مدت زمان بسیار طولانی_چندین ساله_را می طلبد که به یک بوته ی بزرگ و با ارزش تبدیل بشود بجای بذر از ریشه ی آن برای کشت استفاده می شود.یعنی قطعات کوچک از یک ریشه ی چندین ساله را جدا کرده و بطور منظم در یک ردیف کشت نمود.قطعه ی کوچکی که کشت شد حدودا هفت سال_یعنی چیزی شبیه به نهال مرکبات _طول میکشد تا به یک بوته ی با ارزش تبدیل گردد.

   يکي از ارکان اقتصادي مردم دزفول که همواره زبانزد مردم ايران و بعضاً جهان است ، گذشته از خلاقيت هاي اقتصادي و سنتي ، استعداد بالقوه اين مردم در زمينه هاي زراعت و کشاورزي است. محصول قلم ني كه از حدود سيصد سال پيش در دزفول رايج شد و سريعا  توسعه پيدا كرد ، دو فقره از اقلام و كالاهاي عمده تجاري دزفول است كه نه تنها در تمام ايران بلكه به كشورهاي ديگر از قبيل ، تركيه، مصر ، چين ، عراق و برخي ديگر از كشورهاي خاورميانه صادر و مورد مصرف بوده است و اوج رونق اين صنعت را از اوايل حكومت قاجار تا اواسط حكومت رضا شاه مي توان به حساب آورد البته هم اكنون نيز قلم ني دزفول به اكثر نقاط ايران بالأخص به تهران و اهواز فرستاده مي شود .

گفته مي شود براي اولين بار ، پدر مرحوم حاج محمد باقر قلمبر ، قلم اين درخت را از هندوستان به دزفول آورد و از آن پس كشت اين محصول رواج يافت و وجود نامهاي خانوادگي قلمبر، قلمكار، قلمبران ، قلمكاران و ... قرينه هايي است بر توسعه و گستردگي اين صنعت ، كه با وجود لزوم داشتن مهارت تام و خبرگي در بار آوري و پرورش آن ، افراد زيادي از خانواده هاي دزفولي به اين كار اشتغال داشتند .

مدت ثمردهي هر بوته ي قلم ني ده سال است و پس از آن بايد اين بوته ي پير را دربياورند و به جاي آن يک قلمه ي جوان و نو بزنند.

«خاطره اي از سيد محمد منتظري (نويسنده کتاب شهر من دزفول) در خصوص قلم ني دزفول»:

(چندين سال پيش در يك مغازه بزرگ در بازار بين الحرمين تهران ، يك نوع قلم ني خيلي خوشرنگ ديدم ، قيمتشان را از فروشنده پرسيدم . گفت دانه اي پنج ريال ، نوعي ديگر قلم ني باريك و سياه رنگ داشت كه كمي هم خميده بودند . فكر كردم كه اينها با قياس با قلمهاي قبلي بايد قيمتي بين يك تا دو ريال داشته باشند . وقتي قيمتشان را پرسيدم ، با كمال تعجب گفت : اينها هر عدد سي تومان است . گفتم چه خبره؟ مگر از طلا ساخته شده اند ، فروشنده گفت: آري از طلا هم بالاترند ، اينها قلم ني دزفولند و در تمام دنيا معروفند. قلم هايي كه اول ديده بودي ني معمولي شمال هستند كه رنگشان مي كنند و اصلا قابل قياس با اينها نيستند. از خودم خجالت كشيدم كه اينها محصول شهر خودم هستند و من نسبت به شناخت و ارزش آنها بيگانه ام .»