* تحلیل فرم و ترکیب‌بندی در خط نستعلیق بر اساس اصول نظریه گشتالت

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین رضوی فرد ¹ 
• حسنعلی پورمند  ² 
• رضا افهمی ³

¹ کاندیدای دکتری پژوهش هنر،‌ دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

² دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

³ دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

چکیده

خوشنویسی، از معدود هنرهای سنتی است که با توجه به مشخصات هندسی­­‌اش، فرم و قالب‌های مختلفی را تجربه نموده و به هنر مدرن معاصر، پیوند خورده است.در این نوشتار، به تحلیل نسبت‌های خط نستعلیق و ترکیب‌بندی حاصل از آن مبتنی بر فرایند ادراک گشتالت پرداخته و تلاش شده تا به سؤال ذیل پاسخ داده شود: چگونه می‌توان با استفاده از اصول نظریه‌ی گشتالت، روش و اصولی معرفی نمود که امکان سنجش ترکیب‌های متفاوت آثار خوشنویسی با خط نستعلیق را فراهم نماید؟ این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، ساماندهی و با روش توصیفی، تحلیلی و آماری ارزیابی شده­ است. در این پژوهش، ابتدا سه اثر خوشنویسی با خط نستعلیق در قالب‌های چلیپا، سیاه‌مشق و قطعه ترکیبی معرفی و با استفاده از قوانین گشتالت تحلیل شده‌اند؛ سپس به کمک یک پرسش­نامه، قطعه­ای ترکیبی با چهار ترکیب‌بندی و گشتالت‌ متفاوت ارائه شده و مورد سنجش قرار گرفته است. نتیجه­ی این داوری نشان داده است که ضمن اهمیت بالاتر­بودن درصد خوشنویسان انتخاب‌کننده بهترین ترکیب، اکثریت افراد خوشنویس و غیرخوشنویس شرکت­کننده در نظرسنجی، همان ترکیبی را انتخاب کرده‌اند که یک خوشنویس چیره­دست خلق نموده است. لذا ارتباط دو سویه‌ی اجرای اثر و نقد اثر خوشنویسی با اصول نظریه گشتالت مشخص شده است. دریافت مقاله