نكوداشت استاد غلامحسين اميرخاني، پدر خوشنويسي معاصر ايران

نكوداشت استاد غلامحسين اميرخاني، پدر خوشنويسي معاصر ايران

مراسم بزرگداشت استاد غلامحسين اميرخاني

عضو پيوسته فرهنگستان هنر و پدر خوشنويسي معاصر ايران، ديشب در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي برگزار شد. 
 

دكتر مهدي محقق رئيس انجمن آثار و مفاخر فرهنگي در اين مراسم گفت: موضوع خط از قديم‌الايام مسأله مهمي بوده است.

از گذشته خط هخامنشيان و خط كتاب مقدس و اوستا در زمان ساسانيان كه خط پهلوي بود وجود داشت و بعد از آن دگرگوني ايجاد شد و خط كوفي پديد آمد و پس از آن خط عربي كه اين انتقال باعث رفع نواقص بسياري در خط پهلوي شد.

زبان فارسي، خط نبود، بلكه هنر بود. خطوط مختلفي از يكديگر منشعب شدند و هنرمندي در اين مسير متبلور شد. ما اين هنر را بايد گرامي بداريم چرا كه از حرف‌شناسي خارج و به هنر تبديل شد و حتي براي برخي از فقها به عنوان يك تفريح دانسته شد چنانكه سنايي حكيم فرمود، به هنگام تفريح به ثلث و نسخ و رقاع مي‌پرداختم. اين تبلور خوشنويسي، تاكنون ادامه يافته و به استاد اميرخاني به عنوان بقيه‌الماضين و سلف‌الباقين رسيده و ما مفتخر هستيم كه عشري از اعشار ايشان را بازگو مي‌كنيم.

سپس دكتر محمد سلحشور استاد خوشنويسي گفت: اين استاد، بعد از انقلاب در شوراي عالي با راي اكثريت انتخاب شد. يك روز نشد كه ايشان ديرتر از ساعت 8 به سر كار بيايد. همه بچه‌ها انضباط را از او ياد گرفتند. روي گشاده ايشان در مديريت بود كه باعث شكوفايي هر چه بيشتر اين انجمن شد.

امروز بايد گفت اگر چه در گذشته از بين بانوان معدود خوشنويساني داشتيم ولي امروز به مدد مديريت ايشان 1200 خوشنويس زن ممتاز تربيت كرده‌ايم كه اغلب با واسطه ‌يا بي‌واسطه شاگرد ايشان بوده‌اند.

بنابراين گزارش دكتر اسلامي ندوشن در اين محفل گفت؛ ارتباط من با ايشان به اين علت است كه دو كتاب من را به طرز بسيار زيبايي خوشنويسي كرده‌اند. سابقه دوستي من با ايشان به 25 سال پيش بر مي‌گردد. در سال 68 سالي كه بخش فرهنگي سازمان يونسكو آن را سال فردوسي اعلام كرد، رساله‌اي را انتظار داشتيم از شاهنامه فردوسي كه اين مهم را ايشان پس از 6 ماه با عنوان «سرو سايه فكن» خوشنويسي كردند. من خوشحال بودم كه دو كتابم به بهترين نحو به چاپ رسيده است. ديگر علت ارتباط ما، علاقه من به خوشنويسي است كه كلام را به زيبايي خط آراسته مي‌كند. شايد در بين خطوط رايج در جهان بيش از دو سه زبان نيستند كه در آن‌ها خط به عنوان هنر انگاشته مي‌شود. يكي شايد زبان چيني‌ها بود كه خوشنويسي هم داشت. خط براي اداي مطلب است كه ولي زيبايي با خوشنويسي صد چندان مي‌شود.

ارتباط كلمه و خوشنويسي و خصوصيات انساني آنگونه است كه اين كلمات از اعضاي بدن انسان به صورت زيبا شناختي مقتبس شده است. اينكه دال دهان باشد و زلف بيانگر زلف باشد و اينگونه است كه زيبايي انسان به خط وارد مي‌شود.

سپس دكتر مهدي احمدي مديركل ارشاد قزوين گفت: كسي كه حسن خط دوست را درنظر دارد محقق است كه او حسن بصر دارد. ايشان از مفاخر و مشاهير خوشنويسي ايران و چهره محبوب و دوست‌داشتني هنر است. او از خطه خط‌خيز قزوين پايتخت خوشنويسي برخاسته است. اهل طالقان است. يعني زادگاه عماد كتاب، ميرعماد و عبدالمجيد طالقاني. از شادروان ميرعماد تا امير خاني هر يك به تنهايي مايه مباهات هستند هنر خوشنويسي با ادبيات و شعر در هم تنيده‌اند و تفاوت‌ها و شباهت‌هايي نيز با هم دارند. همان جايگاهي كه سعدي و حافظ در غزل فارسي دارند استاد اميرخاني و ميرعماد نيز در خوشنويسي دارند. برخي از انواع خطوط تقريباً يا كاملاً از بين رفته‌اند اما از اين ميان، خط نستعليق در چند دهه اخير رايج ترين و پرطرفدارترين خطوط بوده است. در شعر نيز غزل با وجود نوگرايان رايج ترين قالب باقي مانده است.

دكتر حسن بلخاري نيز در اين مراسم گفت: زمان آشنايي ما به روز مباركي در سال 84 برمي‌گردد. عضو گروه‌هاي سنتي فرهنگستان هنر بودند و ديدار با ايشان موجب فراگرفتن درس‌هاي زيادي شد جالب است بگويم مباحثي كه بين ما در مي‌گرفت بسيار به مباني بنيادين هنر مربوط مي‌شد و بخش مهم ديگري از آن درباره معرفت شناسي بود و در اين ميان استاد اميرخاني درباره مثنوي مولانا اطلاعات ژرفي داشتند. وي با اشاره به فصل سيزدهم «فصوص الحكم» از ابن عربي و نظر ايشان درباره تصرف گفت: ابن‌عربي كه متاثر از شيخ اشراق و حكمت اشراق اوست مي‌گويد: در قلمرو تكوين، عارف به اذن حق مي‌تواند دست به صنع بزند كه اين امر بسيار مهمي است كه به آن تصرف مي‌گويند. حال نسبت تصرف با خوشنويسي چيست؟ آيا كسي كه به ابداع مي‌رسد از مصاديق تصرف است. معتقدم كه ايشان به ابداع و تصرف رسيده‌اند. بهروز غريب‌پور در ادامه با اشاره به نگارش عنوان «خانه هنرمندان» توسط استاد اميرخاني در زمان تأسيس اين مكان هنري تصريح كرد: آن زماني كه انجمن خوشنويسان استاد بي‌بديل، اميرخاني را كنار گذاشت شما كجا بوديد. عزيزان، ما مسئوليت داريم. ما مردانگي و جسارت نياز داريم من شخصاً از خوشنويسي بدم مي‌آمد ولي استاد اميرخاني دوست داشتن ديگران را بسيار مهم مي‌دانست. و محتواي خط براي او بسيار مهم بود. اين استاد جايگزيني ندارد.

سپس استاد علي شيرازي گفت: نيم قرن پيش شمار خوشنويسان ايران چقدر بود؟ امروز انجمن شصت و پنج ساله دارد و جوانان هنرمند و جايگاهي آشكار و همه اينها به دليل گشاده دستي استاد اميرخاني فراهم شده است. و پدري كه در اين عرصه آشنا و فعال است. كيست كه نداند اداره جمعي از هنرمندان كه حساس هستند و دلتنگ، چقدر دشوار است. 35 سال است كه شاهدم چگونه آنچه فرا گرفته را صميمانه به هنرجويان خويش مي‌آموزد.

شاهدم كه چگونه با انصاف و تيزبيني براي هر كسي كه دستي به قلمي دارد داوري مي‌كند و از صاحب منصبان به رسميت شناختن هنر خوشنويسي را خواستار مي‌شود. چشمانش عاشق راستين هنر است و همانند عباس، كتايون، مريم و مرجان خود، همه ديگر فرزندان خود را نيز همچون چتري مهربان دربرگرفته است. اگر هنرمندان درگذشته به درك و معرفت و حكمت شهره بودند، امروز هم يادگاري از جنس خود را شاهد هستند. كساني مانند اميرخاني، ميراث بزرگي را از خود برجاي گذاشته‌اند.

سپس شيرين بياني، حسن‌پور‌زاهد و احسان شكرالهي اشعاري را در وصف استاد اميرخاني قرائت كردند.
اين مراسم كه توسط كاوه تيموري اجرا مي‌شد با سخنراني كوتاه دكتر جواد بختياري و اهداي لوح تقدير انجمن آثار و مفاخر فرهنگي به استاد اميرخاني به پايان رسيد.